Co to jest percepcja wzrokowa?
Percepcja wzrokowa to zdolność mózgu do zrozumienia tego, co widzą oczy. To nie to samo, co ostrość wzroku, która odnosi się do tego, jak wyraźnie dana osoba widzi. Dziecko może mieć super „ostry” wzrok i nadal mieć problemy z przetwarzaniem wzrokowym.
POBIERZ DARMOWE ĆWICZENIA Z PERCEPCJI WZROKOWEJ:
Dlaczego percepcja wzrokowa jest ważna?
Dobra percepcja wzrokowa jest ponieważ bierze udział w wielu codziennych umiejętności, takich jak: czytanie, pisanie, układanie puzzli, wycinanie, rysowanie, rozwiązywanie zadań matematycznych, czynności samoobsługowe, znajdowanie zgubionej zabawki w pokoju, a także wiele innych umiejętności. Bez możliwości wykonywania tych codziennych zadań, poczucie własnej wartości dziecka jest niskie, a jego wyniki w nauce i zabawie są poniżej jego potencjału.
Co składa się na rozwój percepcji wzrokowej?
- Przetwarzanie sensoryczne: Dokładna rejestracja, interpretacja i reakcja na stymulację sensoryczną w środowisku i własnym ciele dziecka.
- Uwaga wzrokowa: umiejętność skupienia się na ważnych informacjach wzrokowych i odrzucanie tych nieistotnych informacji z tła.
- Analiza i synteza wzrokowa: zdolność do określania różnic lub podobieństw w przedmiotach na podstawie rozmiaru, koloru, kształtu itp.
- Pamięć wzrokowa: zdolność wzrokowa zapamiętywania cech przedmiotu.
- Percepcja wzrokowo przestrzenna: zrozumienie relacji, umiejscowienia obiektów.
- Wzrokowa pamięć sekwencyjna: Zdolność do przywołania sekwencji obiektów we właściwej kolejności.
- Spostrzeganie figury i tła: Zdolność zlokalizowania czegoś na ruchliwym tle.
- Stałość spostrzegania: umiejętność rozpoznania, że forma lub kształt jest taki sam, nawet jeśli został zmniejszony/powiększony lub odwrócony.
- Zdolność rozpoznawania formy lub przedmiotu, gdy brakuje części obrazu.
Na jakiej podstawie możemy stwierdzić, czy dziecko ma problemy z percepcją wzrokową?
Jeśli dziecko ma trudności z percepcją wzrokową, może mieć trudności z takimi czynnościami jak:
- Układanie puzzli lub łączenie kropek.
- Planowanie działań, aktywności w stosunku do obiektów wokół.
- Z rozumieniem, nazywaniem zależności przestrzennych takimi jak: w, na zewnątrz, nad, na, pod, obok, góra, dół, przed.
- Rozróżnianie liter podobnych np. p/b, m/n, a/ą itp.
- Odbicia lustrzane cyfr lub liter podczas pisania.
- Gubi się podczas czytania lub pisania.
- Pamiętanie, rozpoznawanie lewej i prawej strony.
- Zapominanie, gdzie zaczął czytać.
- Kolejność liter lub cyfr w słowach lub zadaniach matematycznych.
- Zapamiętać alfabet.
- Kopiowanie z miejsca na miejsce (np. z tablicy, z książki, z jednej strony kartki na drugą).
- Ubieranie się (tj. pasujące buty lub skarpetki).
- Rozróżnianie wielkości liter i przedmiotów.
- Uzupełnianie częściowo narysowanych obrazków lub szablonów.
- Zajmowanie się słowem na wydrukowanej stronie z powodu niemożności zablokowania innych słów wokół niego.
- Nie zwracanie uwagi na bodźce wzrokowe, takie jak kolorowe tablice, obrazki lub ruch w pokoju, aby skupić się na bieżącym zadaniu.
- Sortowanie i organizowanie rzeczy osobistych (np. może sprawiać wrażenie niezorganizowanego, niedbałego).
- Odszukiwanie elementów na obrazkach lub znalezieniu określonego przedmiotu w pokoju.
Jakie inne problemy mogą wystąpić, gdy dziecko ma trudności z percepcją wzrokową?
Kiedy dziecko ma trudności z percepcją wzrokową, może również mieć trudności z:
- Wyniki w nauce: Łatwość i umiejętności, z jakimi mogą wykonywać zadania szkolne.
- Uwaga i koncentracja: ciągły wysiłek, wykonywanie czynności bez rozpraszania uwagi i zdolność do utrzymania tego wysiłku wystarczająco długo, aby wykonać zadanie.
- Samoregulacja: Zdolność do uzyskania, utrzymania i zmiany poziomu emocji, zachowania, uwagi i aktywności odpowiedniego do zadania lub sytuacji w społecznie akceptowalny sposób.
- Zachowanie: Mogą unikać lub odmawiać udziału w czynnościach wymagających umiejętności percepcji wzrokowej.
- Frustracja: z precyzyjnymi zadaniami dla oczu i dłoni.
- Unikanie: mogą woleć, aby inni wykonywali za nich zadania pod ich kierunkiem, zamiast wykonywać je sami (np. „Tato, narysuj mi auto” lub „zbuduj mi wierzę z klocków”, odmawiając samodzielnego wykonania).
- Organizacja: Mogą mieć trudności ze śledzeniem i organizowaniem rzeczy.
Co można zrobić, aby poprawić zdolności percepcji wzrokowej?
- Wskazówki wizualne: na przykład użyj kolorowej kropki lub naklejki, aby pokazać, po której stronie kartki należy zacząć pisać lub czytać.
- Strzałki kierunkowe: pomagają określić kierunek lub pozycję początkową (np. do tworzenia liter).
- Papier milimetrowy: Aby pomóc w ustawianiu odstępów między wyrazami i wielkości.
- Markery „podświetlacze”: Aby zachęcić do prawidłowego wyrównania linii.
- Kalka: zamiast prosić dziecko o przepisanie z tablicy, przekaż dziecku rzecz, którą ma skopiować, na kartce papieru .
- Miarka z literami: umieść na stole dziecka, aby mogło sprawdzić prawidłowe tworzenie liter.
- Pozbądź się bałaganu: Zachęć dziecko, aby trzymało porządek na biurku, unikajcie rzeczy rozpraszających uwagę i tworzące bałagan.
- Wyeliminuj wzrokowe elementy rozpraszające uwagę: Usuń jak najwięcej wzrokowo stymulujących dekoracji zwłaszcza w pobliżu biurka dziecka.
- Staraj się, aby arkusze były przejrzyste i proste: unikaj zbędnych dekoracji (np. umieszczaj tylko jedno zadanie na stronie, usuwaj ładne obramowania i dekoracje z arkuszy).
- Zakreśl granice: Użyj czerwonego markera, aby nakreślić granice do kolorowania, labiryntów lub zadań z wycinania.
- Podziel działania wzrokowe na małe etapy: podczas pracy nad puzzlami prezentuj jeden element na raz i zakrywaj niepotrzebne elementy układanki.
Jakie działania mogą pomóc w poprawie percepcji wzrokowej?
- Zagadki wyszukiwania słów, sekwencji obrazków, które wymagają szukania serii liter, kształtów itp.
- Układanki lewopółkulowe.
- Gry z ukrytymi przedmiotami w książkach np. „Gdzie jest Wally”.
- Rysowanie obrazków: Ćwicz uzupełnianie częściowo już narysowanych obrazków.
- Arkusze lub łamigłówki do łączenia kropek.
- Sprawdzanie: Zachęć dziecko do odszukania błędów w materiałach pisemnych.
- Gry pamięciowe np. Memory.
- Ćwiczenia sensoryczne: Używaj przedmiotów, takich jak czyściki, druciki, wałeczki z plasteliny aby tworzyć litery i kształty (ponieważ wyczucie kształtu może pomóc w wizualizacji kształtu). Litery można następnie nakleić na karton, a później dziecko może je dotknąć, aby „poczuć” kształt litery.
- Działania typu konstrukcyjnego czyli budowanie z klocków.
- Karty z prawidłową literą po jednej stronie i nieprawidłowo literą po drugiej stronie. Niech dziecko spróbuje poprawnie narysować literę, a następnie odwróć kartę, aby sprawdzić, czy jest poprawna.
- Zbuduj tak samo – projekty 3D.
- Rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku: Umieść plastikowe litery w torbie i poproś dziecko, aby rozpoznało literę tylko jej „dotykając”.
Praca i ćwiczenia mają na celu pomóc dziecku z trudnościami w percepcji wzrokowej:
- Poprawę zdolności i wytrwałości w zadaniach wzrokowych.
- Wydłużenie czasu uwagi oraz zdolność do angażowania się/kończenia zadania szkolnych.
- Pomoc w wykonywaniu zadań związanych z samoobsługą, takich jak zakładanie butów na odpowiednią stopę, ubieranie się.
- Unikanie wycofywania się dziecka ze środowiska szkolnego z powodu trudności w wykonywaniu czynności wzrokowych np. pisanie, wycinanie, rysowanie.
- Uniknąć frustracji, których doświadczają rodzice, nauczyciele i dzieci, gdy dziecko ma trudności z zaangażowaniem się w zajęcia szkolne.
- Pomóc utrzymać i rozwijać pozytywne samopoczucie.
- Upewnij się, że dziecko nie pozostaje w tyle za swoimi rówieśnikami w rozwoju umiejętności, takich jak pisanie, ortografia, matematyka itd.
Do czego może prowadzić brak pracy nad wyćwiczeniem percepcji wzrokowej?
- Niepokój i stres w różnych sytuacjach prowadzących do trudności w osiągnięciu ich pełnego potencjału.
- Trudności w wypełnianiu kart pracy lub wykonywaniu instrukcji wzrokowych.
- Trudności w czytaniu i rozumieniu.
- Trudności z samodzielnym ubieraniem się i samodzielnym wykonywaniem innych zadań związanych z samoobsługą.
- Trudności w ukończeniu zadań z powodu trudności w stałości/uwagi/koncentracji wzrokowej.
- Niska samoocena – dziecko porównuje swoje umiejętności z rówieśnikami.
- Słaba umiejętność pisania.
